Ποιά ήταν τα σημαντικότερα θέματα που είχε να αντιμετωπίσει η απερχόμενη διοίκηση της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. στη θητεία της;
Όταν ανέλαβε η απερχόμενη διοίκηση της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. στα τέλη του 2014 δηλ. στο μέσο περίπου της κρίσης, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα που απειλούσαν ακόμα και τη βιωσιμότητα των Δ.Ε.Υ.Α. Σταχυολογώντας κάποια από αυτά αναφέρω την υποστελέχωση των Δ.Ε.Υ.Α., τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους προς τη ΔΕΗ και κυρίως ένα θεσμικό πλαίσιο, τον ν. 1069/80 που έπρεπε να αναθεωρηθεί, αφού είχαν περάσει 40 περίπου χρόνια από την ψήφιση του. Επιπλέον υπήρχε ανάγκη για νέα έργα, έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων. Και αξίζει να αναφερθεί ότι όλα αυτά τα προβλήματα καλούνταν να τα αντιμετωπίσει η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. που δεν ήταν θεσμικά αναγνωρισμένη από την Πολιτεία.
Η υποστελέχωση των Δ.Ε.Υ.Α. οφειλόταν κυρίως στο γεγονός ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. υπήχθησαν άδικα και αναιτιολόγητα στις μνημονιακές ρυθμίσεις για τον περιορισμό των προσλήψεων στο δημόσιο. Και ήταν άδικη η υπαγωγή τους διότι οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι μεν κοινωφελούς χαρακτήρα, αλλά δεν ανήκουν στο δημόσιο τομέα, δεν επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε επιβαρύνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα. Με βάση τα παραπάνω, το προσωπικό που συνταξιοδοτούνταν δεν αναπληρωνόταν από νέο, με αποτέλεσμα οι Δ.Ε.Υ.Α. να λειτουργούν οριακά και χωρίς το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό, ενώ είναι επιχειρήσεις «αιχμής» και έντασης εργασίας.
Ως προς τη ΔΕΗ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Δ.Ε.Υ.Α. είχαν ως αιτία το τιμολόγιο χρέωσης της ΔΕΗ, που ήταν τιμολόγιο γενικής χρήσης και όχι βιομηχανικό όπως θα έπρεπε να είναι, αφού οι εγκαταστάσεις των Δ.Ε.Υ.Α. (αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων) έχουν όλα τα χαρακτηριστικά των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Αλλά πέρα από αυτό, το υψηλό ενεργειακό κόστος των Δ.Ε.Υ.Α. ήταν και είναι ακόμα ένα σοβαρό πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπισθεί με τρόπο βιώσιμο και ορθολογικό.
Ως προς το θεσμικό τους πλαίσιο, έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί, στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου, στο θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α., τον ν. 1069/80 που αποτέλεσε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του νομοθέτημα, μία τολμηρή θεσμική τομή , και κυρίως ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό θεσμικό εργαλείο για τις Δ.Ε.Υ.Α., χάρη στο οποίο ο τομέας ύδρευσης και κυρίως ο τομέας αποχέτευσης της χώρας μας στους Δήμους της χώρας μας εκσυγχρονίσθηκε βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεών μας. Ωστόσο, μετά από 37 χρόνια από την ίδρυση των Δ.Ε.Υ.Α., οι συνθήκες, πραγματικές, οικονομικές, κοινωνικές, τεχνολογικές, θεσμικές είχαν σημαντικά διαφοροποιηθεί. Κατά συνέπεια ήταν αδήριτη ανάγκη το θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. να προσαρμοσθεί, χωρίς άλλη καθυστέρηση που θα ήταν επιζήμια, στα σύγχρονα δεδομένα του τομέα.
Ως προς τα έργα εκσυγχρονισμού των Δ.Ε.Υ.Α., αντιλαμβάνεσθε ότι ο Καλλικράτης ενσωμάτωσε τις Δ.Ε.Υ.Α. εκτεταμένες περιοχές της ενδοχώρας που είχαν ανάγκη έργων ύδρευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων. Αλλά, ακόμα και οι μεγάλες Δ.Ε.Υ.Α. που κατασκεύασαν τα βασικά έργα υποδομής στη δεκαετία του ‘80 και ‘90 είχαν ανάγκη από επέκταση και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών τους.
Ποιές εξελίξεις υπήρχαν στο θεσμικό πλαίσιο και πώς επηρέασαν την λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α.;
Το 2017 με τους νόμους 4483/2017 και 4485/2017 αναθεωρήθηκε το θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α..
Με την νέα νομοθεσία οι Δ.Ε.Υ.Α. απέκτησαν σοβαρές προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη με στόχο πάντα την κοινή ωφέλεια που με συνέπεια υπηρετούν από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα. Παραπέρα, με τις νέες ρυθμίσεις αποκαταστάθηκε θεσμικά ο ν. 1069/80 ο οποίος είχε πληγεί άδικα και αδικαιολόγητα από οριζόντιες μνημονιακές διατάξεις στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, συμπληρώθηκαν τα νομοθετικά κενά του που δημιουργούσαν προβλήματα στη λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α., διευκρινίσθηκαν θέματα που ταλαιπωρούσαν χρόνια τις Δ.Ε.Υ.Α. και θωρακίσθηκαν θεσμικά οι επιχειρήσεις από απειλές και κινδύνους.
Επίσης, με τον ν. 4483/2017 αναβαθμίσθηκε επιτέλους η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. 28 χρόνια μετά την ίδρυσή της, μπορεί πλέον να συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις και η δυνατότητα αυτή θα συμβάλλει στην λειτουργική και επιχειρησιακή της αναβάθμιση προς όφελος των Δ.Ε.Υ.Α. Αξιοποιώντας, μάλιστα τη θεσμική αυτή της δυνατότητα το 2017 υπέγραψε την πρώτη προγραμματική της σύμβαση μαζί με την ΚΕΔΕ, την ΕΝΠΕ και τα Υπουργεία Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος με την οποία συμμετέχει στο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο για τις υποδομές λυμάτων Γ’ προτεραιότητας.
Με τον ν. 4485/2017 μηδενίσθηκε η ίδια συμμετοχή των Δ.Ε.Υ.Α. στα έργα τους, έργα υψηλού κόστους και όχι άμεσης απόδοσης. Έτσι, ικανοποιήθηκε ένα διαχρονικό αίτημα της Ε.Δ.Ε.Υ.Α., αφού όταν ψηφίσθηκε ο ν. 1069/80 οι Δ.Ε.Υ.Α. έπρεπε να καταβάλουν ίδια συμμετοχή μέχρι το 65% του κόστους του έργου, συμμετοχή για την οποία οι Δ.Ε.Υ.Α. συνήψαν δάνεια από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Πέρα από τα όσα γενικά προανέφερα, αξίζει να επισημάνω ότι με τον νέο νόμο αποσαφηνίσθηκε η φύση των Δ.Ε.Υ.Α. με την έννοια ότι ρητά χαρακτηρίσθηκαν δημοτικές επιχειρήσεις ειδικού σκοπού κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα , προσαρμόσθηκε η λειτουργία τους στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη διαχείριση των υδατικών πόρων όπως αυτή έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, κυρίως ως προς το θέμα της τιμολόγησης, ενισχύθηκε η ανταποδοτικότητά τους, αποκαταστάθηκε η ευελιξία τους, οριοθετήθηκαν οι πόροι τους. Όλο αυτό το πλέγμα των ρυθμίσεων με θετικό πρόσημο δημιούργησε ένα περιβάλλον ασφάλειας, σταθερότητας και αναπτυξιακών προοπτικών για τις επιχειρήσεις.
Σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα τα οικονομικά των Δ.Ε.Υ.Α. σε σχέση με τη ΔΕΗ;
Παρά την μεγάλη προσπάθεια της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. η οποία πέτυχε η πλειονότητα των Ε.Δ.Ε.Υ.Α. με ληξιπρόθεσμες οφειλές να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με σχετικά ευνοϊκούς όρους, είκοσι (20) περίπου Δ.Ε.Υ.Α. δεν κατάφεραν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και απειλούνται από τη ΔΕΗ με διακοπές. Αντιλαμβάνεσθε τις επιπτώσεις στους καταναλωτές. Παρότι επιχείρησαν να βρουν πεδίο συνεννόησης με τη ΔΕΗ, είναι ένα από τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει το νέο Δ.Σ. της Ε.Δ.Ε.Υ.Α.
Για να μην όμως ξαναδημιουργηθούν χρέη το νέο Δ.Σ. της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. οφείλει να διερευνήσει τρόπους μείωσης του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. Εμείς, ως απερχόμενο ΔΣ κάναμε μεγάλη προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή μέσω περιφερειακών συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα. Σ’ αυτές ενημερώσαμε τα στελέχη των Δ.Ε.Υ.Α. για τις εξελίξεις και τα σύγχρονα δεδομένα στο χώρο της ενέργειας και κυρίως για ένα σχετικά νέο θεσμικό εργαλείο, τις Ενεργειακές Κοινότητες και τον ενεργειακό συμψηφισμό. Ελπίζουμε ότι η ενημέρωση αυτή θα πιάσει τόπο και οι Δ.Ε.Υ.Α. θα αναλάβουν σύντομα πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή.
Ποια είναι τα κυριότερα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει το νέο Δ.Σ., ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητές του;
Με βάση τα όσα προανέφερα, το νέο Δ.Σ. ξεκινά από μια σχετικά καλή αφετηρία. Το θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. έχει αναθεωρηθεί και η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. είναι αναβαθμισμένη και άρα θεσμικά πιο ισχυρή. Ωστόσο, υπάρχουν ζητήματα που θα πρέπει να τα αντιμετωπίσει άμεσα. Οι πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργού Εσωτερικών για το πρόγραμμα «ΦιλόΔημος» στο οποίο οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι από τους βασικούς δικαιούχους δημιούργησαν μεν ανησυχία στο χώρο μας , αλλά εκτιμάμε ότι είναι τεχνικού χαρακτήρα και τα έργα των Δ.Ε.Υ.Α. που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθούν χωρίς προβλήματα. Και ευτυχώς διότι τα περισσότερα έργα των Δ.Ε.Υ.Α. δεν είναι επιλέξιμα από το ΕΣΠΑ.
Το δεύτερο κρίσιμο ζήτημα είναι οι προσλήψεις προσωπικού αορίστου χρόνου. Αυτή την στιγμή εκκρεμούν στο Υπουργείο Εσωτερικών αιτήματα από πολλές Δ.Ε.Υ.Α. για να ενταχθούν στην συμπληρωματική προκήρυξη της 3Κ. Η προκήρυξη θα πρέπει να προχωρήσει σύντομα για να ενισχυθούν όλες οι Δ.Ε.Υ.Α. με προσωπικό αορίστου χρόνου και κυρίως με επιστημονικό προσωπικό. Σε πρόσφατη συνάντηση με τον Υπουργό Εσωτερικών επισημάναμε τις αδυναμίες της προκήρυξης 3Κ που ολοκληρώθηκε και ζητήσαμε να δοθεί στις Δ.Ε.Υ.Α. η νομοθετική δυνατότητα στο μέλλον να προσλαμβάνουν μόνες τους μέσω ΑΣΕΠ και σύμφωνα με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας τους και τις πραγματικές τους ανάγκες, προσωπικό αορίστου χρόνου. Το νέο Δ.Σ. θα πρέπει να επιμείνει προς την κατεύθυνση αυτή διότι είναι ο πιο ασφαλής και αντικειμενικός τρόπος ενίσχυσης των Δ.Ε.Υ.Α. με προσωπικό που θα δρα καινοτόμα και δημιουργικά.
Παραπέρα, στρατηγικός στόχος του νέου Δ.Σ. θα πρέπει να είναι ο εκσυγχρονισμός των Δ.Ε.Υ.Α. και η προσαρμογή τους στις απαιτήσεις της νέας εποχής. Εκσυγχρονισμός σε οργανωτικό, λειτουργικό, επιχειρησιακό επίπεδο και φυσικά σε επίπεδο υποδομών. Ήδη αναφέρθηκα στο υψηλό ενεργειακό κόστος. Αλλά υπάρχουν και άλλα θέματα όπως η κλιματική κρίση, η αντιμετώπιση του μη ανταποδοτικού νερού, η ψηφιοποίηση των δικτύων, η τιμολόγηση-κοστολόγηση του νερού σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, η μειωμένη εισπραξιμότητα λόγω της κρίσης.
Επίσης, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. για την παρακολούθηση της ποιότητας νερού στη χώρα μας και την συγκριτική αξιολόγηση των Δ.Ε.Υ.Α. Κι όλα αυτά στο πλαίσιο του οράματος της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. για ένα ολοκληρωμένο εργαλείο αποτύπωσης και διαχείρισης των υποδομών αστικού νερού. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο σύστημα που αναπτύχθηκε με ίδιους πόρους της Ε.Δ.Ε.Υ.Α., αναγνωρίσθηκε από το Υπουργείο Υγείας (το Υποσύστημα της Ποιότητας), παρουσιάσθηκε σε ευρωπαϊκά fora ως καινοτόμο και πρωτοποριακό και θα πρέπει να λειτουργήσει σύμφωνα με τις προδιαγραφές του και τον σχεδιασμό του. Το νέο Δ.Σ. θα πρέπει να παρακινήσει όλες τις Δ.Ε.Υ.Α. να συμμετέχουν και να ενημερώνουν το σύστημα ώστε να εκπληρώσει τους σκοπούς για τους οποίους αναπτύχθηκε.
Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι το νέο Δ.Σ. θα πρέπει να διαφυλάξει το δημόσιο/δημοτικό χαρακτήρα της διαχείρισης του νερού. Δυστυχώς, η πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση δεν κατοχύρωσε το δημόσιο χαρακτήρα του. Είναι ένα πρόβλημα. Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι η διαχείριση του νερού για να είναι βιώσιμη και αειφορική πρέπει να ασκείται από δημόσιους ή δημοτικούς φορείς. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή είναι σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα της Πορτογαλίας όπου το δημόσιο ανακτά τη διαχείριση από τους ιδιώτες που απέτυχαν να διαχειρισθούν ένα κοινωνικό αγαθό.
Κε Μαρινάκη, μια που η επόμενη Γ.Σ. της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. στις 17 Δεκεμβρίου θα είναι εκλογοαπολογιστική, θα ξαναείστε υποψήφιος για το Δ.Σ. της Ε.Δ.Ε.Υ.Α.;
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. έχει εξελιχθεί πλέον σ΄ένα δίκτυο επιχειρήσεων, πολιτικών και ανθρώπων. Στο Δ.Σ. της Ένωσης συμμετέχω από το 2008 και από το 2011 ως Πρόεδρος. Το διάστημα αυτό ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, αλλά και με πολλές προκλήσεις. Η πρώτη πρόκληση ήταν να προστατεύσουμε τις Δ.Ε.Υ.Α. από τις απειλές της κρίσης. Τα καταφέραμε. Η δεύτερη ήταν να πιέσουμε την Πολιτεία για ένα νέο, σύγχρονο και ασφαλές θεσμικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις. Νομίζω ότι πετύχαμε κι αυτόν τον στόχο. Η τρίτη που είναι μπροστά μας είναι να οδηγήσουμε τις Δ.Ε.Υ.Α. στην νέα εποχή, απαλλαγμένες από τα βαρίδια και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Είναι ένας στόχος αρκετά δελεαστικός. Δεν θα μπορούσα να μην ανταποκριθώ.