Ως ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ορίζεται η αερόβια βιολογική (οξειδωτική) διαδικασία αποικοδόμησης και σταθεροποίησης των οργανικών υλικών, που πραγματοποιείται υπό τις φυσικές και χημικές εκείνες συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη θερμόφιλων, θερμοάντοχων και μεσόφιλων μικροβιακών πληθυσμών. Όπως συμπεραίνεται από την γενικότητα του ορισμού σωστότερο είναι να μιλάμε για κομποστοποίησεις και όσον αφορά τα βιοαπόβλητα των Δήμων αυτές εξαρτώνται από 3 παραμέτρους α) την ποιότητα των συλλεγόμενων βιοαποβλήτων β) τον εξοπλισμό και την τεχνολογία παραγωγής και γ) τις προδιαγραφές και χρήσεις των τελικών προϊόντων.
Οι κατηγορίες κόμποστ που παράγονται από βιοαπόβλητα είναι οι εξής:
- «Α+» κατηγορία, το κόμποστ που προέρχεται από καθαρά πράσινα – φυτικά υπολείμματα.
- «Α» κατηγορία, το κόμποστ προέρχεται από διαχωρισμένο στην πηγή οργανικό κλάσμα των αστικών στερεών αποβλήτων με συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας.
- «Β» κατηγορία, όταν το κόμποστ είναι οργανικό κλάσμα από σύμμεικτα απορρίμματα σταθεροποιημένα και αδρανοποιημένα για χρήσεις σε αποκαταστάσεις ΧΑΔΑ, λατομείων, επιχωματώσεις κ.ά. Η ποιότητα της συγκεκριμένης κατηγορίας είναι χαμηλή λόγω προβληματικών πρώτων υλών, προσμείξεων και ελλιπούς ωρίμανσης.
- «Γ» κατηγορία, όλα τα υπόλοιπα κόμποστ από υλικά με προσμείξεις, κοπριές λυματολάσπες. Αυτά χαρακτηρίζονται ως Υλικό Τύπου Κόμποστ (CLO).
Πρόσφατα βάσει του κανονισμού 1009/2019 τα παραγόμενα τω 2 πρώτων κατηγοριών με τις προδιαγραφές ECOLABEL θα χαρακτηρίζονται ως Βιολιπάσματα EU και θα υπάγονται σε μειωμένο ΦΠΑ
Στην Ευρώπη η συνολική παραγωγή κόμποστ από βιοαπόβλητα είναι άνω των 35.000.000 κ.μ./ έτος με αυξητική τάση. Από αυτά, το 25% είναι 1ης κατηγορίας, και η μεγαλύτερη κατανάλωση γίνεται στην επαγγελματικά και ερασιτεχνική γεωργία.
Η Ελλάδα είναι από τις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη στην παραγωγή κόμποστ- εδαφοβελτιωτικών παρά του ότι οι ανάγκες είναι μεγάλες στις ελληνικές καλλιέργειες. Η έλλειψη οργανικής ουσίας χαρακτηρίζει το 90% της ελληνικής γεωργικής γης. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ερημοποίησης σε πολλές περιοχές. Η χρήση βιολιπασμάτων είναι αποφαστικός παράγων για την ανατροπή του φαινομένου.
Η καταγραμμένη παραγωγή κόμποστ στην Ελλάδα είναι μερικές χιλιάδες κ.µ., και η ποιότητά τους, στις περισσότερες περιπτώσεις, χαμηλή έως τοξική.
Ο μεγαλύτερος παραγωγός κόμποστ είναι το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) της Φυλής.
Από τις πληροφορίες που διαθέτουμε παράγονται 2 υλικά το ένα είναι CLO και θάβεται στον ΧΥΤΑ. Πρόσφατες δημοσιεύσεις αναφέρονται και σε ένα 2ο υλικό καλής ποιότητας. Διαπιστώσαμε ότι οι παραγόμενες ποσότητες είναι σχετικά μικρές και δεν είναι καταγραμμένες. Επίσης δεν βρήκαμε στοιχεία για τα προϊόντα του ΕΜΑΚ τα οποία να τα χαρακτηρίζουν ως ανακύκλωση.
Επισημαίνω ότι ανακύκλωση για να καταγράφεται πρέπει να καταλήγει στην παραγωγή προϊόντων με προστιθέμενη αξία, τα οποία και να διατίθενται στην αγορά.
Η περίπτωση του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.
Περιγράφεται παρακάτω η εμπειρία μας στον Δήμο ΒΒΒ σχετικά με την παραγωγή κόμποστ εδαφοβελτιωτικών η οποία ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2015.
Σύμφωνα µε το τοπικό σχέδιο δράσης του Δήµου για τη διαχείριση των απορριμμάτων, αποφασίστηκε η χωριστή συλλογή και αξιοποίηση των βιοαποβλήτων. Η εναλλακτική διαχείριση των οργανικών αστικών στερεών αποβλήτων αξιοποιεί την πλέον διαδεδομένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση τεχνολογία Βιομετατροπής- κομποστοποίησης. Αυτή θα καταστήσει το Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, όταν ολοκληρωθούν όλες οι δράσεις, Δήμο μηδενικών απόβλητων (zero waste).
Η παραγωγή των εδαφοβελτιωτικών – λιπασμάτων είναι αποτέλεσμα καινοτομικής βιοκαταλυτικής διαδικασίας και ακολουθεί Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, βασισμένες στην Οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητά (2008/98/ΕU). Βασικό στοιχείο της καινοτομίας είναι η προσθήκη του ΒΙΟΚΑΤΑΛΥΤΗ. Ο ΒΙΟΚΑΤΑΛΥΤΗΣ είναι ένα στερεό οργανικό υπόστρωμα, φυσικής προέλευσης, εξαιρετικά πλούσιο σε όλα τα είδη μικροοργανισμών εδάφους. Καλύπτεται από σχετικό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας.
Ομάδα ειδικών του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, µε επιστημονικό υπεύθυνο τον υπογράφοντα, ανέλαβε την παροχή της τεχνογνωσίας, την παρακολούθηση της παραγωγής και την εφαρμογή των προϊόντων.
Από τον Ιούνιο του 2016 υπεγράφη σύμβαση µε 
την WATT ΑΕ εταιρεία αδειοδοτηµένη για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού από 20 02 01 (κλαδέματα, πράσινα υπολείμματα κ.α.) και του προδιαλεγμένου κλάσματος των αστικών και περιαστικών απορριμμάτων 20 01 08 (βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κουζίνας και χωρών διαίτησης) και 20 03 02 (απόβλητα από αγορές).
Η εταιρεία παραγωγής διαθέτει αδειοδοτηµένες εγκαταστάσεις στο ΚΔΑΥ Κρωπίας για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικών-λιπασμάτων από βιοαπόβλητα και είναι η µόνη που έχει καταγραμμένη παραγωγή εδαφοβελτιωτικών µε προδιαγραφές ποιότητας στην Αττική.
Τον Ιούλιο του 2017 ξεκίνησε η διανομή του εδαφοβελτιωτικού από το Δημοτικό Φυτώριο, και μέχρι σήμερα έχουν μοιραστεί πάνω από 4.000 σακιά των 50 λίτρων σε δημότες, επιχειρήσεις και δημοτικούς φορείς. Οι χρήστες ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες και τα αποτελέσματα καταγράφονται.
Μετά τη μεγάλη επιτυχία του πιλοτικού προγράμματος ο Δήμος επεκτείνει τη δράση και προχωρά στην συλλογή και επεξεργασία 10.000 τόνων βιοαποβλήτων ετησίως (από κλαδέματα και οργανικά τα οποία συλλέγονται σε ειδικούς καφέ κάδους),
Από αυτά και παράγονται, από τα συλλεγόμενα προδιαλεγμένα στην πηγή, βιοαπόβλητα το “Vita-Green” και το “Vita-Green Plus”.
Τα παραγόμενα λιπάσματα-εδαφοβελτιωτικά παρέχουν αξιόπιστη οικονομικά και περιβαλλοντικά λύση, καθώς και με τη χρήση τους επιτυγχάνεται:
- Μείωση της κατανάλωσης νερού στο 1/3 λόγω της σημαντικής αύξησης της υδατοϊκανότητας των εδαφών
- Μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων λόγω της βελτίωσης τους συντελεστή απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων από 30% σε πάνω από 70%.
- Αντικατάσταση της τύρφης (βασικού εδαφοβελτιωτικού), η οποία είναι μη ανανεώσιμος πόρος (Peat alternatives).
Tα παραγόμενα εδαφοβελτιωτικά ταξινομούνται βάσει διεθνών προτύπων και των φυσικοχηµικών τους χαρακτηριστικών ως «εμπλουτισμένη μαύρη χουµώδης τύρφη» (Black humus peat, ASTMD2607-69), είναι κατάλληλα για τις Βιολογικές καλλιέργειες και πιστοποιημένα από το 2019 από τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων «ΔΗΩ» (αριθμός πιστοποιητικού 28056-6/19).
Ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης είναι ο πρώτος Δήµος στην Ελλάδα που λαμβάνει τη σχετική πιστοποίηση, και έχει πλέον τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το Vita Green και το Vita-Green Plus στη ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά της βιολογικής γεωργίας µία αγορά µε σημαντική δυναμική, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Έχει δρομολογηθεί δημοπρασία πωλήσεων των εδαφοβελτιωτικών και έχουν βρεθεί και αγοραστές.
Ήδη ο Δήμος με τις δράσεις του, στις οποίες αποφασιστική θέση έχει η παραγωγή εδαφοβελτιωτικών, έχει επιτύχει ποσοστό ανακύκλωσης άνω του 30%. Το μεγαλύτερο από όλους τους Δήμους στην Ελλάδα.
