Μια φαινομενικά «μικρή» υπόθεση από τη Νάξο ίσως αποδειχθεί σημείο καμπής για τον τρόπο με τον οποίο το ελληνικό Δημόσιο διαχειρίζεται και διεκδικεί εκ των υστέρων κονδύλια.
Με την απόφαση 610/2025, το δέκατο τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκανε δεκτή την έφεση του Συνεταιρισμού και ακύρωσε την πράξη καταλογισμού των 156.000 ευρώ, κρίνοντας ότι το Δημόσιο, δηλαδή το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, δεν μπορούσε πλέον να ζητήσει επιστροφή της ενίσχυσης λόγω εκπρόθεσμης διαδικασίας.
Το συγκεκριμένο ποσό ο Συνεταιρισμός το είχε λάβει ως ενίσχυση για τον «εκσυγχρονισμό του ελαιοτριβείου» του στο πλαίσιο του προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη και Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000–2006».
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο συνεταιρισμός, ο οποίος στο έγγραφο δεν κατονομάζεται, είχε ενταχθεί το 2006 στη Δράση 7.1.γ του Μέτρου 2.1 του επιχειρησιακού προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη και Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000–2006».
Το σχέδιο προέβλεπε εκσυγχρονισμό του ελαιοτριβείου, με αντικατάσταση μηχανημάτων και προϋπολογισμό 240.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 156.000 ευρώ ήταν δημόσια ενίσχυση. Η επένδυση ολοκληρώθηκε και πιστοποιήθηκε με υπουργική απόφαση τον Ιούλιο του 2007.
Πέντε χρόνια αργότερα όμως, το 2012 πραγματοποιήθηκε επιτόπιος έλεγχος. Η επιτροπή παρακολούθησης διαπίστωσε ότι η παραγωγική δυναμικότητα δεν έφτανε το επίπεδο που είχε εγκριθεί, δηλαδή 900 τόνοι ετησίως, ότι απασχολούνταν λιγότερα άτομα από όσα προβλέπονταν και ότι δεν υπήρχαν ανανεωμένες άδειες λειτουργίας και περιβαλλοντικών όρων.
Έτσι το 2014, δηλαδή δύο χρόνια μετά από τον επιτόπιο έλεγχο, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προχώρησε σε εισήγηση ανάκτησης της ενίσχυσης και το 2020, σχεδόν 14 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου, εκδόθηκε η πράξη καταλογισμού επικαλούμενο παρατυπίες (μη τήρηση δυναμικότητας, ελλείψεις αδειών και προσωπικού κ.ά.).
Ο Συνεταιρισμός άσκησε έφεση, υποστηρίζοντας ότι η απαίτηση του Δημοσίου είχε παραγραφεί. Το Ελεγκτικό Συνέδριο έκανε δεκτό το επιχείρημα, κρίνοντας ότι η διοίκηση καθυστέρησε υπερβολικά. Με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο και συγκεκριμένα τους Κανονισμούς 1260/1999 και 2988/1995 η υποχρέωση διατήρησης της επένδυσης ισχύει για πέντε έτη μετά την ολοκλήρωσή της, ενώ οι παρατυπίες σε συγχρηματοδοτούμενα έργα παραγράφονται οριστικά μετά από οκτώ χρόνια.
Εφόσον η επένδυση ολοκληρώθηκε το 2006, η πενταετία έληξε το 2011, κι επομένως κάθε ενδεχόμενη παρατυπία είχε ήδη παραγραφεί όταν το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης εξέδωσε την πράξη καταλογισμού το 2020.
Η απόφαση 610/2025 δεν αφορά μόνο ένα ελαιοτριβείο. Όπως εκτιμούν νομικοί κύκλοι, ανοίγει τον δρόμο για επανεξέταση δεκάδων παρόμοιων καταλογισμών, όπου το Δημόσιο διεκδικεί αναδρομικά ενισχύσεις ή επιδοτήσεις που έχουν καταβληθεί χρόνια πίσω.
