«Το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεν διασφαλίζει μόνο τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των πόρων των δήμων, αλλά μεριμνά και για την ενίσχυση του θεσμικού τους ρόλου τους και την καλή διακυβέρνηση» τόνισε η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Σωτηρία Ντούνη, στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στην Αλεξανδρούπολη.
Η κ. Ντούνη ανέδειξε τον κομβικό ρόλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και υπογράμμισε τη σημασία της διαφάνειας, της ορθής διαχείρισης και της πρόληψης φαινομένων κακοδιοίκησης.
«Όλοι γνωρίζετε το Ελεγκτικό Συνέδριο, το ανώτερο δημοσιονομικό δικαστήριο και τον ανώτερο ελεγκτικό θεσμό της χώρας» είπε η κ. Ντούνη και αφού ανέφερε ότι η αποστολή του θεσμού δεν εξαντλείται μόνο στην επιβολή κυρώσεων, αλλά είναι καθοδηγητική πρόσθεσε:
«Δε διασφαλίζει μόνο τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των πόρων των δήμων, αλλά μεριμνά και για την ενίσχυση του θεσμικού τους ρόλου και την καλή διακυβέρνηση».
Η κ. Ντούνη αναφέρθηκε ειδικότερα στα συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου, που από το 2020 έχει εισάγει το Ελεγκτικό Συνέδριο στους δήμους μιας λειτουργίας κρίσιμης για την οικονομική και διοικητική υγεία των ΟΤΑ. Τα συστήματα αυτά, όπως εξήγησε, συνδέονται άμεσα με τον δήμαρχο και προσφέρουν ουσιαστική θωράκιση απέναντι σε οικονομικούς και θεσμικούς κινδύνους. «Το σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου υπάγεται απευθείας στον δήμαρχο και στηρίζεται στην καταγραφή των διαδικασιών με δημοσιονομικές συνέπειες… Πρώτα απ’ όλα προστατεύει τον δήμαρχο, ενισχύει τη διαφάνεια και ενδυναμώνει την υπευθυνότητα».
Όπως είπε η κ. Ντούνη η προστασία αυτή συνδέεται με συγκεκριμένους κινδύνους που συχνά απειλούν τους δήμους, κίνδυνοι όπως, υλικής απώλειας (π.χ. υπεξαίρεση χρημάτων), απεμπόλησης εσόδων (π.χ. μη είσπραξη δημοτικών τελών), ανάληψη υποχρεώσεων χωρίς δυνατότητα κάλυψης, ή λήψη δανείων χωρίς επαρκή μελέτη, παράτυπες αναθέσεις σε προμήθειες ή έργα χωρίς νόμιμες διαδικασίες, παράτυπες πληρωμές, όπως εκταμίευση χωρίς παραλαβή αγαθών, κ.α.
Η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξήγησε ότι κίνδυνοι αυτοί, όταν δεν εντοπίζονται έγκαιρα, οδηγούν σε οικονομικές επιβαρύνσεις, απώλεια πόρων, δικαστικές διεκδικήσεις από τρίτους και προσωπικούς καταλογισμούς σε αιρετούς. Επεσήμανε, δε, ότι η καταγραφή διαδικασιών και ο σαφής προσδιορισμός των υπευθύνων αποτελεί «δικλείδα ασφαλείας» για τον δήμαρχο, ο οποίος διαφορετικά μπορεί να βρεθεί να λογοδοτεί για λάθη άλλων υπηρεσιακών παραγόντων.
Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Ντούνη ανέλυσε τον ρόλο της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου, η οποία «καταγράφει αναλυτικά όλες τις διαδικασίες, εντοπίζει τους δημοσιονομικούς κινδύνους και προβλέπει τις κατάλληλες δικλείδες για την αντιμετώπισή τους». Σε δεύτερο επίπεδο, η Επιτροπή Ελέγχου «εποπτεύει και παρακολουθεί τις εργασίες της μονάδας και επιλύει τις διαφωνίες που τυχόν ανακύπτουν μεταξύ του δημάρχου και της μονάδας».
Η κ. Ντούνη αναφέρθηκε και στις πρώτες παρατηρήσεις από την εφαρμογή του εργαλείου του εσωτερικού ελέγχου. Όπως είπε, «πολλοί δήμοι δεν έχουν συστήσει και στελεχώσει μονάδες εσωτερικού ελέγχου», ενώ όσοι το έχουν πράξει, συχνά δεν διαθέτουν κανονισμούς λειτουργίας, πλήρη χαρτογράφηση διαδικασιών, ή εντοπισμό κινδύνων.
Ειδική μνεία έκανε στις περιπτώσεις ανάθεσης από δήμους της εγκατάστασης των συστημάτων Εσωτερικού Ελέγχου σε συνεργάτες, σε ιδιώτες, όπου εντοπίστηκαν σοβαρές αδυναμίες.
«Το 80% των αναθέσεων έχει ανατεθεί σε τρεις μόνο εξωτερικούς συνεργάτες» τόνισε η κ. Ντούνη. Πρόσθεσε, επίσης, ότι παρατηρήθηκε περίπτωση όπου δεν διερευνήθηκε η ύπαρξη συνθηκών σύγκρουσης συμφερόντων σε ότι αφορά τον ανάδοχο και τέλος, για άλλες περιπτώσεις συστημάτων που παραδόθηκαν στους δήμους, πρόσθεσε: «Μέρος των καταγεγραμμένων διαδικασιών δεν ήταν σε ισχύ, ή δεν ήταν λειτουργικές».
Η πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκλεισε την ομιλία της τονίζοντας ότι η εγκατάσταση ουσιαστικών μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου αποτελεί όχι απλώς θεσμική υποχρέωση, αλλά αναγκαία συνθήκη υγιούς διοίκησης και πρόσθεσε :
«Η εμπέδωση της κουλτούρας του εσωτερικού ελέγχου συνιστά το πλέον πρόσφορο εργαλείο πρόληψης της κακοδιαχείρισης στη πηγή…Συγχρόνως, ο δήμαρχος προστατεύεται από τυχόν απόδοση δημοσιονομικών ευθυνών».
