Οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που δεσμεύθηκαν να υλοποιήσουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να επωφεληθούν από τους πόρους του ενωσιακού μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ,) δεν αντιμετώπισαν παρά μόνον εν μέρει τα προβλήματα σε σχέση με το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), στην οποία τονίζεται ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις έχουν αρχίσει να οδηγούν σε βελτιώσεις, ωστόσο οι περισσότερες έχουν καθυστερήσει και μόνο ένα μικρό ποσοστό εκείνων που έχουν ολοκληρωθεί μέχρι στιγμής έχει πετύχει σημαντικά αποτελέσματα.
Το 2021, η Ε.Ε. δημιούργησε τον ΜΑΑ, η χρηματοδότηση του οποίου ανέρχεται σε 650 δισ. ευρώ, με στόχο τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης. Για να λάβουν χρηματοδότηση, οι χώρες της Ε.Ε. έπρεπε να δεσμευθούν να υλοποιήσουν μια δέσμη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων σε βασικούς τομείς. Με τα μέτρα αυτά έπρεπε να αντιμετωπιστεί το σύνολο ή μεγάλο μέρος των διαρθρωτικών προκλήσεων που είχαν προσδιοριστεί στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΣΑΧ) του 2019 και του 2020 και αφορούσαν, μεταξύ άλλων, το επιχειρηματικό περιβάλλον.
«Η Ε.Ε. χρησιμοποίησε τα κονδύλια για την ανάκαμψη από την πανδημία ως μοχλό για την προώθηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη σχετικά με το επιχειρηματικό περιβάλλον, όμως τα αποτελέσματα, ως επί το πλείστον, δεν έχουν γίνει ακόμη ορατά», δήλωσε η Ivana Maletić, Μέλος του ΕΕΣ και επικεφαλής του ελέγχου. «Ο ΜΑΑ θα μπορούσε να διευκολύνει την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όμως το δυναμικό του δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως».
Τα δύο χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας, η Ε.Ε. εξέδωσε 82 συστάσεις προς τα κράτη-μέλη για τη βελτίωση του επιχειρηματικού τους περιβάλλοντος, προτρέποντάς τα να προωθήσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις, να βελτιώσουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, να απλουστεύσουν τα φορολογικά συστήματα και να μειώσουν τον διοικητικό φόρτο. Στη συνέχεια, όλα τα κράτη-μέλη συμπεριέλαβαν στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης 157 μεταρρυθμίσεις και 254 επενδύσεις συνολικά που συνδέονταν με τις εν λόγω συστάσεις. Το κόστος των μέτρων αυτών στο πλαίσιο του ΜΑΑ, πρωτίστως των επενδύσεων, εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 109 δισ. ευρώ.
Ενώ οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις των κρατών-μελών κάλυψαν σε μεγάλο βαθμό περίπου το ένα τρίτο των συστάσεων, καμία σύσταση δεν υλοποιήθηκε πλήρως. Επιπλέον, οι μισές περίπου δεν καλύφθηκαν παρά μόνον οριακά ή και καθόλου, με αποτέλεσμα ορισμένα διαρθρωτικά προβλήματα να παραμένουν ανεπίλυτα. Για παράδειγμα, το 7 % των συστάσεων παραβλέφθηκε παντελώς. Σε πρόσφατη έκθεσή του, το ΕΕΣ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι περίπου το ένα τρίτο των συστάσεων που αφορούσαν μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας στο πλαίσιο του ΜΑΑ δεν καλύφθηκε από καμία μεταρρύθμιση. Δεδομένων των αποτελεσμάτων των δύο αυτών ελέγχων, ένας από τους βασικούς στόχους του ΜΑΑ, που συνίσταται στην αντιμετώπιση του συνόλου ή σημαντικού υποσυνόλου των προκλήσεων που είχαν προσδιοριστεί στις συστάσεις, δεν έχει ακόμη επιτευχθεί.
Οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις στις τέσσερις χώρες που επισκέφθηκε το κλιμάκιο ελέγχου είχαν καθυστερήσει και πάνω από το ένα τέταρτο δεν είχε ολοκληρωθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2025, όταν περατώθηκε ο έλεγχος. Δεδομένου ότι όλα τα μέτρα του ΜΑΑ πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος Αυγούστου του 2026, περαιτέρω καθυστερήσεις υπονομεύουν την ολοκλήρωσή τους και την επίτευξη αποτελεσμάτων. Οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν στα κράτη-μέλη που κάλυψε ο έλεγχος του ΕΕΣ πέτυχαν σε γενικές γραμμές τις αναμενόμενες εκροές, όπως η θέσπιση νομοθεσίας. Ωστόσο, ενδέχεται να μεσολαβήσουν χρόνια έως ότου γίνει αισθητή στην πράξη η επίδραση μιας νομοθετικής αλλαγής.
Πρακτικά, μόνο το ένα τρίτο περίπου των μεταρρυθμίσεων που ολοκληρώθηκαν κατέγραψαν σημαντικά αποτελέσματα σε αυτό το στάδιο, και ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, ο αντίκτυπός τους ενδέχεται να είναι μειωμένος λόγω της περιορισμένης διάρκειας των μέτρων, της μικρής σύνδεσής τους με τον σχετικό τομέα πολιτικής ή του κινδύνου αναίρεσής τους. Η εικόνα όσον αφορά τον αντίκτυπο των μέτρων του ΜΑΑ για το επιχειρηματικό περιβάλλον στην πρόοδο προς την υλοποίηση των σχετικών συστάσεων είναι ανομοιογενής, καθώς τα μέτρα αυτά συνέβαλαν στην πρόοδο μόνο στις μισές από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν. Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι η πρόοδος ως αποτέλεσμα των μέτρων του ΜΑΑ παραμένει αργή, αν και καλύτερη από ό,τι στον τομέα της αγοράς εργασίας.
