Εξειδικευμένες κλιματικές Υπηρεσίες για την Κρήτη και τον τουρισμό – Το έργο I-CISK

Έχει διαπιστωθεί από τις σχετικές ευρωπαϊκές υπηρεσίες ότι ενώ παράγεται μία πληθώρα κλιματικών δεδομένων, η αξιοποίησή τους από τους πολίτες, τις υπηρεσίες, τους επαγγελματίες και γενικότερα τα εμπλεκόμενα και ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας γύρω από έναν τομέα για τον οποίο παράγονται κλιματικά δεδομένα και κλιματικές υπηρεσίες, είναι περιορισμένη.

Στόχος  του έργου I-CISK – ακρώνυμο για το «Innovating Climate Services through Integrating Scientific and Local Knowledge» , είναι να καλύψει αυτό το κενό, εστιάζοντας στη συν-δημιουργία κλιματικών υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων και φορέων.

Τα παραπάνω επισημαίνει σε συνέντευξη του στο Water & Waste o κ. Αλέξανδρος Ζιώγας

*Eπικεφαλής του τμήματος Υδατικών Πόρων & Κλιματικής Αλλαγής

Δρ. Πολιτικός Μηχανικός της ΕΜΒΗΣ Α.Ε.

Ε: Η κλιματική αλλαγή απασχολεί τη δημόσια συζήτηση όλο και περισσότερο, συνήθως με αφορμή την εμφάνιση ακραίων και καταστροφικών φαινομένων. Γιατί την Κρήτη και γιατί τον τομέα του τουρισμού;

Α: Είναι αλήθεια ότι η συζήτηση γύρω από την κλιματική αλλαγή γίνεται πιο πυκνή τα τελευταία χρόνια ενώ όλο και περισσότερο επικεντρώνεται γύρω από επιπτώσεις σε τομείς που δεν είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε. Θέλω να πω, πιστεύω ότι είναι πλέον οικείο να ακούμε για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη θερμοκρασία, στη διαθεσιμότητα του νερού, στις υποδομές (π.χ. πλημμυρικές καταστροφές) αλλά όχι τόσο σε τομείς όπως ο τουρισμός όπου οι ενδεχόμενες επιδράσεις είναι λιγότερο σαφείς.

Ο τομέας του τουρισμού αποτελεί σταυροδρόμι διαφορετικών τομέων που στηρίζουν και επηρεάζουν το τουριστικό προϊόν, όπως π.χ. ο τομέας της φιλοξενίας, ο τομέας της διαχείρισης και παροχής ύδατος, η ενέργεια και οι μεταφορές. Και συνεπώς, η επιρροή της κλιματικής αλλαγής σε κάθε ξεχωριστό τομέα επηρεάζει το τουριστικό προϊόν. Στα πλαίσια του παρόντος έργου λοιπόν, επιλέγουμε να προσεγγίσουμε τις κλιματικές προκλήσεις στον τομέα του τουρισμού πέραν της τυπικής προσέγγισης του τομέα των τουριστικών υπηρεσιών, διασφαλίζοντας ότι οι συνέργειες και οι συμβιβασμοί λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά την ανάπτυξη μίας τομεακής κλιματικής υπηρεσίας.

Η Κρήτη αναγνωρίζεται από όλες τις εθνικές μελέτες ως περιοχή ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, αντιμετωπίζοντας μία σειρά από προκλήσεις που σχετίζονται με την κλιματική κρίση, όπως η λειψυδρία, οι ακραίες θερμοκρασίες, γενικότερα ακραία καιρικά συμβάντα και διάβρωση των ακτών. Επιπλέον, η Κρήτη αποτελεί μία από τις ναυαρχίδες της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας μας, με έναν ακμάζοντα τουριστικό τομέα τις τελευταίες δεκαετίες. Όντας ένα μεγάλο νησί, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και το 5ο μεγαλύτερο στη Μεσόγειο, συγκεντρώνει μια σημαντική και ποικίλη οικονομική δραστηριότητα και διαδραματίζει σημαντικό οικονομικό ρόλο για τη χώρα, ξεχωρίζοντας ως μία ιδανική επιλογή για αυτή την φιλόδοξη προσπάθεια.

Ε: Μιλήσατε για μία φιλόδοξη προσπάθεια. Μπορείτε να μας πείτε με δύο λόγια τι είναι το έργο I-CISK;

Α: Έχει διαπιστωθεί από τις σχετικές ευρωπαϊκές υπηρεσίες ότι ενώ παράγεται μία πληθώρα κλιματικών δεδομένων, η αξιοποίησή τους από τους πολίτες, τις υπηρεσίες, τους επαγγελματίες και γενικότερα τα εμπλεκόμενα και ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας γύρω από έναν τομέα για τον οποίο παράγονται κλιματικά δεδομένα και κλιματικές υπηρεσίες, είναι περιορισμένη.

Ο στόχος λοιπόν του έργου I-CISK – ακρώνυμο για το «Innovating Climate Services through Integrating Scientific and Local Knowledge» (σας ενθαρρύνω να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του έργου https://icisk.eu/), είναι να καλύψει αυτό το κενό, εστιάζοντας στη συν-δημιουργία κλιματικών υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων και φορέων. Η Κρήτη αποτελεί μία από τις επτά περιοχές συν-δημιουργίας και ανάπτυξης νέας γενιάς κλιματικών υπηρεσιών, του ευρωπαϊκού αυτού συγχρηματοδοτούμενου έργου, αναδεικνύοντας την ανάγκη για προσαρμοσμένες λύσεις στις ιδιαιτερότητες του νησιού.

Ε: Και ποιος είναι ο ρόλος της ΕΜΒΗΣ σε αυτό;

Α: Σημαντικός συντελεστής σε αυτή την προσπάθεια είναι η ΕΜΒΗΣ Σύμβουλοι Μηχανικοί, μια ελληνική εταιρεία που ειδικεύεται στην περιβαλλοντική μοντελοποίηση και ανάλυση δεδομένων και στις επιχειρησιακές εφαρμογές υδροπληροφορικής, η οποία έχει αναπτύξει Κλιματικές Υπηρεσίες ειδικά προσαρμοσμένες στις ανάγκες του τουριστικού τομέα για το νησί της Κρήτης.

Ε: Μπορείτε να μας πείτε με δύο λόγια τι εννοούμε με τον όρο «κλιματικές υπηρεσίες»;

Α: Οι κλιματικές υπηρεσίες μετατρέπουν τα κλιματικά δεδομένα και πληροφορίες σε πρακτικές γνώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή:

• Κλιματικών προβλέψεων: Μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για θερμοκρασία, βροχόπτωση, ξηρασία, κλπ.
• Πληροφοριών για ακραία καιρικά φαινόμενα: Προειδοποιήσεις και εκτιμήσεις κινδύνου για καύσωνες, πλημμύρες, ανεμοστρόβιλους.
• Εκτιμήσεων κλιματικού κινδύνου: Ανάλυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε συγκεκριμένους τομείς (π.χ., γεωργία, τουρισμός, υδάτινοι πόροι).
• Προσαρμοσμένων εργαλείων και πλατφορμών: Εργαλεία για τη μοντελοποίηση κλιματικών σεναρίων και την αξιολόγηση στρατηγικών προσαρμογής.

Ε: Αναφερθήκατε στον όρο «συν-δημιουργία» και μάλιστα ως κάτι που ξεχωρίζει το παρόν έργο. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει;

Α: Η προσέγγιση της συν-δημιουργίας αποτελεί τον πυρήνα του έργου I-CISK. Αντί για την απλή παροχή δεδομένων από επιστήμονες, ή την ανάπτυξη υπηρεσιών με βάση την εκτίμησή μας για το τι χρειάζεται ο κόσμος, το έργο στοχεύει στην ενεργό συμμετοχή των τελικών χρηστών στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των κλιματικών υπηρεσιών. Στην Κρήτη, αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει:

• Διαβούλευση με τοπικούς ενδιαφερόμενους και εμπλεκόμενους φορείς: Στα πλαίσια της διατομεακής προσέγγισης που ακολουθήθηκε μιλάμε για συστηματική συζήτηση με φορείς και επιχειρήσεις του τουρισμού, υπηρεσίες διαχείρισης υδάτων, τοπικές αρχές, διαχειριστές οδικού δικτύου και λιμένων, ερευνητές, για τον εντοπισμό των αναγκών τους σε κλιματικές πληροφορίες.
• Συμμετοχικός σχεδιασμός: Οι τελικοί χρήστες συμμετέχουν στον σχεδιασμό των εργαλείων και των πλατφορμών, διασφαλίζοντας ότι είναι εύχρηστα και ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις τους.
• Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση: Οι αναπτυγμένες υπηρεσίες δοκιμάζονται στην πράξη στην Κρήτη, με τη συνεχή ανατροφοδότηση από τους χρήστες να οδηγεί στη βελτίωσή τους.

Ε: Και τι σημαίνει επιχειρησιακές κλιματικές υπηρεσίες; Τι είναι οι υπηρεσίες αυτές που αναπτύξατε;

Α: Με τον όρο «επιχειρησιακές» προσεγγίζουμε το γεγονός ότι οι κλιματικές υπηρεσίες που αναπτύξαμε δίνουν συνεχώς και αυτόματα πληροφορίες που υποστηρίζουν αποφάσεις που σχετίζονται με την λειτουργία και τον μεσοπρόθεσμο έως εξαμηνιαίο σχεδιασμό μίας επιχείρησης ή υπηρεσίας. Και οι πληροφορίες αυτές είναι άμεσα προσβάσιμες μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, δομημένες και παρεχόμενες σε ένα φιλικό περιβάλλον με τρόπο (χάρτες, γραφήματα, πίνακες) που εξυπηρετεί απευθείας την απόφαση του τελικού χρήστη. Μπορείτε να δείτε τις υπηρεσίες αυτές στον σύνδεσμο: https://icisk.emvis.gr/icisk/crete

Ε: Όλα αυτά ακούγονται πολύ ενδιαφέροντα. Πώς θα συνοψίζατε τα οφέλη του έργου και των αναπτυσσόμενων υπηρεσιών για την Κρήτη;

Α: Παρόλο που ο στόχος είναι η ανάπτυξη επιχειρησιακών υπηρεσιών για τον τομέα του Τουρισμού, η διατομεακή προσέγγιση που ακολουθήσαμε προσφέρει υποστήριξη σε μία σειρά από θέματα που αφορούν διάφορους οικονομικούς και παραγωγικούς τομείς. Συγκεκριμένα, η συν-δημιουργία κλιματικών υπηρεσιών μέσω του έργου I-CISK αναμένεται να προσφέρει πολλαπλά οφέλη για την Κρήτη:

• Βελτιωμένη διαχείριση υδάτινων πόρων: Καλύτερη κατανόηση διαθεσιμότητας νερού για το ερχόμενο εξάμηνο και αποτελεσματικότερος σχεδιασμός για την αντιμετώπιση της ζήτησης και της λειψυδρίας.
• Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών: Βελτιωμένος σχεδιασμός και προστασία κρίσιμων υποδομών (δρόμοι, λιμάνια) από ακραία καιρικά φαινόμενα.
• Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των τουριστικών επιχειρήσεων: Ενημερωμένος σχεδιασμός του προγραμματισμού – σε ορίζοντα εξαμήνου – εξωτερικών δραστηριοτήτων αλλά και έργων συντήρησης και επέκτασης υποδομών.
• Βελτίωση και ενίσχυση της προώθησης του τουριστικού προορισμού: Εργαλεία υποστήριξης της προσαρμογής της περιοχής και του τουριστικού προϊόντος στις κλιματικές προκλήσεις και υποστήριξης της αξιοποίησης αυτών των δεδομένων στην προώθηση του τουριστικού προορισμού διεθνώς.
• Προστασία του τουρισμού: Ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στον τουριστικό τομέα (π.χ., καύσωνες, ακραία καιρικά φαινόμενα).
• Ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας: Υποστήριξη των πολιτών και των φορέων να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Το έργο I-CISK αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας της Κρήτης. Μέσω της συν-δημιουργίας και της ενεργού συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων, οι κλιματικές υπηρεσίες μπορούν να μετατραπούν από απλά δεδομένα σε πρακτικά εργαλεία για ένα βιώσιμο μέλλον.

This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 101037293