Επιστολή – Παρέμβαση προς το ΥΠΕΝ
Σαφές μήνυμα προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στέλνουν 220 βιομηχανίες γάλακτος, τροφίμων, αγροτοκτηνοτρόφοι και ελαιοπαραγωγοί, που ενώνουν τις δυνάμεις τους και συνυπογράφουν επιστολή για τη βιωσιμότητα των μονάδων βιοαερίου. Πρόκειται για τις μονάδες που, όπως τονίζουν, αποτελούν τη μοναδική ορθά περιβαλλοντική λύση για τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων τους. Αντίστοιχα, επιστολή έχει απευθύνει προς το Υπουργείο και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης, σχετικά με τα προβλήματα που προκύπτουν σε μονάδες βιοαερίου από την εφαρμογή περικοπών έγχυσης ενέργειας μέσω τηλεμετρίας.
Οι 220 υπογράφοντες δεν κρύβουν την ανησυχία τους: προειδοποιούν ότι αν οι μονάδες βιοαερίου αναγκαστούν να περιορίσουν τη λειτουργία τους, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα για τους ίδιους τους παραγωγούς, για το περιβάλλον και για ολόκληρη την αλυσίδα διαχείρισης αποβλήτων στη χώρα.
Οι παραγωγοί αποβλήτων υπενθυμίζουν κάτι απλό αλλά ουσιαστικό: οι επιχειρήσεις τους, από βιομηχανίες τροφίμων και αγροτικές δραστηριότητες μέχρι άλλες μονάδες που παράγουν οργανικά απόβλητα, εξαρτώνται από τις υπηρεσίες που τους παρέχουν οι μονάδες βιοαερίου. Εξηγούν πως η ομαλή λειτουργία αυτών των μονάδων είναι προϋπόθεση για να συνεχιστεί και να αναπτυχθεί η δική τους παραγωγική δραστηριότητα. Χωρίς οργανωμένη, νόμιμη και περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των αποβλήτων τους, οι επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με αδυναμία διάθεσης των αποβλήτων, κινδύνους για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και πρακτικά αδιέξοδα στη λειτουργία τους. Αν οι μονάδες βιοαερίου αναγκαστούν να περιορίσουν τη δραστηριότητά τους ή να σταματήσουν τα οργανικά απόβλητα που σήμερα οδηγούνται οργανωμένα σε αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις θα μείνουν ουσιαστικά χωρίς λύση διαχείρισης, θα αυξηθεί η πίεση προς λύσεις πρόχειρες ή περιβαλλοντικά κατώτερες ενώ η περιβαλλοντική ισορροπία, ιδίως σε περιοχές με έντονη παραγωγική δραστηριότητα, θα τεθεί σε δοκιμασία.
Οι παραγωγοί υπογραμμίζουν ότι μέσω των μονάδων βιοαερίου διασφαλίζεται ένας πλήρης και ελεγχόμενος κύκλος διαχείρισης αποβλήτων. Τα οργανικά υπολείμματα δεν καταλήγουν ανεξέλεγκτα στο έδαφος ή σε χωματερές, αλλά περνούν από αναερόβια επεξεργασία. Η διαδικασία αυτή εξαλείφει το μικροβιακό φορτίο και τους παθογόνους οργανισμούς, προστατεύει τον υδροφόρο ορίζοντα, και ταυτόχρονα συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμη πηγή. Έτσι, στο πνεύμα της κυκλικής οικονομίας, τα οργανικά απόβλητα από πρόβλημα μετατρέπονται σε μέρος της λύσης.
Με την επιστολή τους, οι 220 παραγωγοί δεν περιορίζονται σε διαπιστώσεις. Ζητούν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τους αρμόδιους φορείς να στηρίξουν ενεργά τις μονάδες βιοαερίου και να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία τους.
Ζητούν ουσιαστικά:
- αναγνώριση του περιβαλλοντικού έργου που επιτελούν οι μονάδες,
- μέτρα που θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητά τους,
- και ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας, χωρίς συνεχείς ανατροπές και αβεβαιότητα.
Το πλαίσιο και οι τελευταίες εξελίξεις
Τον Απρίλιο του 2023 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά για τις μονάδες βιοαερίου έκτακτη προσαύξηση +25% στην τιμή αναφοράς της παραγόμενης ενέργειας. Η παρέμβαση αυτή αναγνώρισε ότι, σε αντίθεση με τις λοιπές τεχνολογίες ΑΠΕ, ο κλάδος του βιοαερίου επιβαρύνεται με ιδιαίτερα υψηλά λειτουργικά κόστη, περίπου 70% του συνολικού κόστους παραγωγής, και συνεπώς επηρεάζεται άμεσα από αυξήσεις στο κόστος εργασίας, στα καύσιμα, στην ενέργεια και στα ανταλλακτικά. Όπως έχει προκύψει και από κλαδική έκθεση, την οποία συνέταξε η Deloitte για τον Ελληνικό Σύνδεσμο Παραγωγών Βιοαερίου-ΕΣΠΑΒ, με βάση τα δημοσιευμένα αποτελέσματα των σταθμών βιοαερίου το 2023 (ισολογισμοί 2024), η έκτακτη αυτή ενίσχυση απλώς επιτρέπει στον κλάδο να καλύπτει τον δανεισμό του και να παραμένει βιώσιμος, καθώς το 2022 ήταν έντονα ζημιογόνος.
Πέρα από το υψηλό λειτουργικό κόστος, ο κλάδος υποφέρει και από τη χαμηλή φόρτιση, εξαιτίας της προβληματικής προμήθειας πρώτης ύλης, η οποία μεν υπάρχει, αλλά είτε διατίθεται παράνομα είτε καταλήγει σε ταφή, είτε απαιτεί μεγάλο κόστος μεταφοράς για να φτάσει στους σταθμούς βιοαερίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΑΠΕΕΠ, ο κλάδος εμφανίζει συντελεστή παραγωγικότητας μόλις 52%, ενώ η τιμή αναφοράς του 2016 για τη βιώσιμη λειτουργία προϋποθέτει συντελεστή της τάξης του 85%. Τα στατιστικά στοιχεία του 2024 δείχνουν ελάχιστη βελτίωση σε σχέση με το 2023 ενώ αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία του 2025.
Επιπρόσθετα, το 2025 ο κλάδος αντιμετωπίζει τρία ακόμη σημαντικά προβλήματα:
– τις μηδενικές ή αρνητικές τιμές στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, οι οποίες μηδενίζουν την αποζημίωση των σταθμών. Το φαινόμενο αυτό ήταν ιδιαίτερα έντονο το 2025 και αναμένεται να ενταθεί περαιτέρω, το 2026.
– την εφαρμογή του μέτρου διακοψιμότητας,
– και τον εσφαλμένο τρόπο υπολογισμού της ειδικής τιμής αναφοράς για την εκκαθάριση από τον ΔΑΠΕΕΠ, ο οποίος οδηγεί σε πραγματική αποζημίωση χαμηλότερη κατά 3% έως 5% για όλους τους σταθμούς με καθεστώς Feed-in Premium.
Η συνδυασμένη επίδραση των παραπάνω παραγόντων έχει οδηγήσει σε ζημίες της τάξης του 10–15%, καθιστώντας τη λειτουργία πολλών μονάδων οριακή.
Επιπλέον, μέχρι σήμερα δεν έχει διαμορφωθεί πλαίσιο στήριξης για το βιομεθάνιο, ούτε έχουν καθοριστεί σαφείς κανόνες μετάβασης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο ΕΣΠΑΒ θεωρεί απολύτως αναγκαία τη συνέχιση της έκτακτης ενίσχυσης κατά +25% και μετά το 2025, τουλάχιστον για το έτος 2026, και με εύλογη προοπτική επέκτασης για μία τριετία, έως ότου:
– θεσπιστούν μόνιμες ρυθμίσεις για τη διακοψιμότητα και τις μηδενικές τιμές,
– επανεξεταστεί ο μηχανισμός υπολογισμού της Ειδικής Τιμής Αναφοράς
– καθοριστεί το πλαίσιο στήριξης για το βιομεθάνιο.
– μειωθεί το σταθμισμένο κόστος παραγωγής που έχουν οι σταθμοί βιοαερίου
Δεδομένου ότι καμία από τις παραπάνω ρυθμίσεις ή εξαιρέσεις δεν αναμένεται να εφαρμοστεί πριν από το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2026 και παράλληλα, δεν υπάρχει μείωση στα λειτουργικά κόστη των μονάδων βιοαερίου, η ενδεχόμενη λήξη της ενίσχυσης τον Δεκέμβριο του 2025 θα οδηγήσει τον κλάδο σε κατάσταση οικονομικής ασφυξίας και εν δυνάμει χρεοκοπίας.
Η διατήρηση της ενίσχυσης, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2026 και κατά προτίμηση μέχρι το 2028, αποτελεί ζωτικής σημασίας μεταβατικό μέτρο, το οποίο θα επιτρέψει στον κλάδο να επιβιώσει έως ότου θεσμοθετηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και αυξηθεί ο συντελεστής παραγωγικότητας.
Το βιοαέριο αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της κυκλικής οικονομίας, της ενεργειακής ασφάλειας (αφού οι μονάδες βιοαερίου είναι μονάδες βάσης 24ωρης λειτουργίας) και της αποανθρακοποίησης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, και η στήριξή του υπηρετεί με σαφήνεια τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς στόχους για την πράσινη μετάβαση.
Η λειτουργία των σταθμών βιοαερίου αποτελεί τον βασικό αποδέκτη για τη διαχείριση αγροκτηνοτροφικών αποβλήτων, καθώς και αποβλήτων της άμεσα συνδεδεμένης βιομηχανίας. Τα απόβλητα αυτά, καμία άλλη τεχνολογία δεν μπορεί να διαχειριστεί με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.
Σήμερα, με βάση τα στοιχεία του ΗΜΑ, ο κλάδος διαχειρίζεται περίπου 2,2 εκατομμύρια τόνους αγροκτηνοτροφικών υπολειμμάτων, ενώ στην πλήρη ανάπτυξή του αναμένεται να καλύπτει περισσότερους από 4 εκατομμύρια τόνους.
Σε μια περίοδο που το βιοαέριο μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην κυκλική οικονομία, την ενεργειακή ασφάλεια και την αποανθρακοποίηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, το ζητούμενο δεν είναι απλώς η «διάσωση» των μονάδων, αλλά η ενεργή αξιοποίησή τους ως εργαλείο για την πράσινη μετάβαση. Ο διάλογος με την Πολιτεία, ώστε να διαμορφωθεί ένα σταθερό, προβλέψιμο και βιώσιμο πλαίσιο λειτουργίας που θα επιτρέψει στον τομέα του βιοαερίου να συμβάλει πλήρως στους εθνικούς και ευρωπαϊκούς στόχους για την πράσινη μετάβαση, είναι βασική προϋπόθεση για να μη χαθεί αυτή η ευκαιρία.
