Η ικανότητα ιδιωτικών και δημόσιων φορέων να υιοθετήσουν και να αναπτύξουν τεχνολογίες αιχμής ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Για την αντιμετώπιση αυτού του χάσματος καινοτομίας, η ΕΕ εστιάζει ολοένα περισσότερο στην εξασφάλιση ευρύτερης συμμετοχής στα ενωσιακά χρηματοδοτικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ), θεσπίζοντας ειδικά μέτρα για την απελευθέρωση του δυναμικού των χωρών με χαμηλά επίπεδα καινοτομίας και προωθώντας συνέργειες με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ).
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) διενεργεί έλεγχο προκειμένου να αξιολογήσει τα μέτρα που έλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επίτευξη του εν λόγω στόχου «διεύρυνσης» του προγράμματος «Ορίζων 2020».
Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν ζωτικό στοιχείο της παραγωγικότητας και της οικονομικής ανταγωνιστικότητας. Περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες οφείλονται στην τεχνολογική καινοτομία και το ένα τρίτο του συνόλου των ευρωπαϊκών θέσεων εργασίας προσφέρεται πλέον σε κλάδους που βασίζονται στη γνώση. Ένας από τους πολιτικούς στόχους της ΕΕ είναι η ομοιόμορφη κατανομή των δραστηριοτήτων Ε&Κ μεταξύ των κρατών μελών της.
Το «Ορίζων 2020» είναι το όγδοο πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΕ για την Ε&Κ. Λειτουργεί με τη συγχρηματοδότηση συνεργατικών έργων στον τομέα της Ε&Κ αιχμής σε κράτη μέλη και χώρες-εταίρους και αποτελεί το κύριο χρηματοδοτικό μέσο για την υλοποίηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και των στόχων του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ), μιας πρωτοβουλίας που δρομολογήθηκε το 2000 και αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ενιαίας, χωρίς σύνορα αγοράς για την έρευνα, την καινοτομία και την τεχνολογία σε ολόκληρη την ΕΕ.
Από την έναρξη εφαρμογής του, το 2013, το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» άρχισε να εστιάζει ολοένα περισσότερο στην εξάπλωση της αριστείας και στη «διεύρυνση» της συμμετοχής χωρών με χαμηλά επίπεδα καινοτομίας, παρέχοντάς τους πρόσθετη στήριξη για τον σχεδιασμό πολιτικών, την ανάπτυξη ικανοτήτων και τη δημιουργία δεσμών μεταξύ κορυφαίων ερευνητικών ιδρυμάτων και περιφερειών με χαμηλές επιδόσεις. Για τη χρηματοδότηση των μέτρων αυτών, χρησιμοποιήθηκαν τα ΕΔΕΤ, σκοπός των οποίων είναι η ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στην ΕΕ, επιπλέον της χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων 2020».
«Το χάσμα μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων φορέων στα διάφορα κράτη μέλη όσον αφορά τις επιδόσεις τους στην έρευνα και την ικανότητά τους να καινοτομούν παραμένει. Αυτό το χάσμα μεταξύ των πρωτοπόρων στον τομέα της καινοτομίας και των χωρών με χαμηλές επιδόσεις εμποδίζει την ΕΕ να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό της και απειλεί την οικονομική της ανάπτυξη, την ευημερία και την κοινωνική της σταθερότητα», δήλωσε η Ivana Maletić, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τον έλεγχο. «Στόχος του εν προκειμένω ελέγχου είναι να αξιολογηθεί κατά πόσον οι δράσεις της Επιτροπής – για παράδειγμα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» και μέσω της προώθησης συνεργιών με τα ΕΔΕΤ– έχουν συμβάλει στη μείωση του χάσματος στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας στην ΕΕ.»
Ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Ορίζων 2020» για την περίοδο 2014‑2020 ανήλθε σε 76,4 δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένου περίπου 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για μέτρα «διεύρυνσης». Το μερίδιο που καταλάμβανε η Ε&Κ στον προϋπολογισμό των ΕΔΕΤ για την περίοδο 2014‑2020 ανήλθε σε 43 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι ελεγκτές θα εξετάσουν τα αποτελέσματα των μέτρων που εφαρμόζονται από το 2014 –συμπεριλαμβανομένης της εστίασης στις συνεργίες με τα ΕΔΕΤ– καθώς και τις αλλαγές που προτείνονται για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (2021‑2027).
